'Franse' suite nr. 2 in c klein
BWV 813 uitgevoerd door Pierre Hantaï
in de Doopsgezinde Kerk, Haarlem
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Credits
Credits
Iedere noot op de juist plaats?
Ook Bach worstelde om tot de perfecte muziek te komen
‘Iedere noot op de juiste plaats’ – dat hoor je soms over Bachs muziek. Dat is uiteraard het teken van de meester: dat de muziek klinkt alsof het zo moet zijn, en andere noten haast niet denkbaar zijn. Toch weten we dat Bachs muziek niet direct vanuit zijn hoofd in volmaakte vorm op papier terechtkwam. Ook Bach herschreef en veranderde, en soms was het blijkbaar echt een worsteling om de ‘juiste plaats’ voor alle noten te vinden.
Zelden is dat zo duidelijk als bij deze tweede ‘Franse’ suite. Vooral van de eerste twee delen – de Allemande en de Courante – bestaan wel vier of vijf opeenvolgende versies. In beide gevallen zijn de eerdere versies korter en meer symmetrisch en hebben ze nog andere varianten, zoals af en toe een eenvoudigere baslijn of simpelweg andere muzikale keuzes. Ook in de andere delen van de suite is her en der te zien – zij het op kleinere schaal - hoe Bach zich bedenkt.
Niet alleen bij de afzonderlijke delen, maar ook bij de vorm van de suite als geheel hinkte Bach op meerdere gedachten: één menuet, twee menuetten... of helemaal geen menuet? De eerste versie, die Bach in 1722 in het Klavierbüchlein voor zijn nieuwe vrouw Anna Magdalena noteerde, had in eerste instantie geen Menuet. Pas later voegde hij een aantekening toe dat een menuet aan het eind van het boekje moest worden ingevoegd. Sommige latere bronnen hebben nog een tweede menuet, iets dat niet ongebruikelijk is in Bachs klaviersuites.
De eerdere versies van deze suite waren al goed: als je die voor het eerst zou horen, zou je niet denken dat er een aantal noten niet op de goede plek stonden. Juist doordat Bach ergens iets wilde verbeteren, schoof de samenhang van het geheel en voelde hij de noodzaak ergens anders ook iets aan te passen. Totdat alle noten – opnieuw - op de goede plek stonden.
‘Franse’ suites, BWV 812-817
Bach componeerde zijn ‘Franse’ suites als jonge dertiger toen hij werkzaam was aan het hof van Köthen. Maar met het hof hebben de suites niks te maken. Bach schreef ze voor didactisch gebruik in zijn eigen huiselijke kring. De eerste vijf komen in hun oorspronkelijke vorm voor in het muziekboekje dat hij in 1722, mogelijk als huwelijksgeschenk, samenstelde voor zijn tweede vrouw Anna Magdalena. Maar Bach bleef de stukken herwerken. De latere versies, aangevuld met een zesde suite, zijn overgeleverd dankzij de vele kopieën van leerlingen. Het zijn dankbare oefenstukken die ondanks een zekere compositorische complexiteit – het blijft Bach – geen extreme eisen stellen aan de speler.
De benaming ‘Frans’ stamt niet van Bach zelf en duikt voor het eerst op in een tekst uit 1762, twaalf jaar na Bachs dood. De stukken zijn ook niet per se meer Frans dan zijn andere suites voor klavier, net zomin als de eerder gecomponeerde ‘Engelse’ suites Engels van karakter zijn. Sterker nog, in zekere zin volgen de ‘Engelse’ suites, met hun uitgebreide preludes, meer het Franse model. Maar zoals meestal spreekt Bach hier een kosmopolitische taal, een geniale synthese van verschillende Europese stijlen.
De ‘Franse’ suites hebben geen prelude maar beginnen meteen met de eerste dans: een allemande. Daarna volgt het klassieke rijtje van courante, sarabande en gigue, met tussen de sarabande en de gigue een wat vrijere invulling, gaande van het menuet en de gavotte, tot de bourrée en de zeldzame loure.
- BWV
- 813
- Titel
- Suite in c klein
- Bijnaam
- 'Franse' suite nr. 2
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Franse suites (klavier)
- Jaartal
- 1722/23
- Stad
- Köthen/Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 15 februari 2024
-
- Opnamedatum
- 29 juni 2021
-
- Locatie
- Doopsgezinde Kerk, Haarlem
-
- Klavecinist
- Pierre Hantaï
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus, David Koster
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!