Fantasie en fuga in a klein
BWV 944 uitgevoerd door Emmanuel Frankenberg
Broedergemeente, Zeist
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Credits
Credits
Hoe hoort het eigenlijk?
Een klavierwerk waarin Bach de musicus de ruimte laat
Hoeveel moet je als componist vastleggen en wat laat je aan een musicus zelf over? Dat is een vraag die bij deze Fantasie en fuga in a klein (BWV 944) opkomt. Meteen al aan het begin in het preludium - in dit geval een fantasia – zijn alleen de akkoorden uitgeschreven, met de aantekening ‘arpeggio’ [een gebroken akkoord]. Hier heeft Bach de harmonische opeenvolging vastgelegd, maar moet de toetsenist zelf keuzes maken over het soort arpeggio, het tempo, en verdere improvisaties rond de akkoordreeks.
Al eeuwen moeten toetsenisten zulke keuzes maken, want BWV 944 genoot al vrij snel na Bachs dood bekendheid. Deels kwam dat omdat de pianopedagoog Carl Czerny deze fuga in 1822 opnam in zijn Kunst des Fingersatzes auf dem Piano-Forte. Het voor die tijd bijzondere aan die uitgave was – zoals uit de titel al blijkt – dat Czerny voor ieder stuk vingerzettingen gaf. Ook Franz Liszt kende deze fuga. In 1843 had hij meegewerkt aan deel 5 van een Mustersammlung Classischer Praeludien, Fugen, und so weiter, wederom “mit genauer Bezeichnung des Fingersatzes”. Deel 5 bevatte BWV 944, deze keer met vingerzettingen van Liszt zelf.
Zulke edities met vingerzettingen begonnen te bepalen hoe pianisten hun vingers moesten plaatsen. Maar ook het tempo werd voorgeschreven. Liszts uitgave geeft een vliegensvlug ‘allegro molto’-tempo van 152 kwartnoten per minuut voor de fuga - bijna twee keer zo snel als deze uitvoering door Emmanuel Frankenberg. De invloed van zulke edities hield lang aan: op YouTube is te horen hoe de vijftienjarige Maurizio Pollini de fuga in 1957 bijna in Liszts tempo speelt. Tegenwoordig zijn muziekuitgaves vaak weer afgestapt van zulke voorschriften: wat Bach zelf niet voorschreef hoeven we niet achteraf alsnog vast te leggen.
- BWV
- 944
- Titel
- Fantasie en fuga in a klein
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Jaartal
- circa 1713
- Stad
- Weimar
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 9 november 2023
-
- Opnamedatum
- 7 december 2021
-
- Locatie
- Broedergemeente, Zeist
-
- Klavecimbel
- Emmanuel Frankenberg
-
- Instrument
- Nico van der Waals, 1977 naar J.D. Dulcken
-
- Regie en camera
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Onno van Ameijde
-
- Licht
- Ernst-Jan Thieme
-
- Lichtassistent
- Patrick Galvin
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie
- Stefan Ebels, Marco Meijdam
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!